در بخش اول آشنایی با روش ها و دستگاه های فیزیوتراپی، به الکتروتراپی پرداختیم و شش دستگاه شاخص در حوزه الکتروتراپی را به شما معرفی و عملکرد آنها را بررسی کردیم. در بخش دوم از این سری مقالات به هیدروتراپی یا آب درمانی می پردازیم.
تعریف
هیدروتراپی(آب درمانی) فعالیتی است که در آب انجام می شود تا به توانبخشی و ریکاوری صدمات جدی یا تمرینات سخت کمک کند. آب درمانی نوعی از ورزش در آب گرم است و یک درمان محبوب برای بیماران ماهیچه اسکلتی و مغز و اعصاب است. اهداف این درمان آرامش عضلات،ارتقای حرکت مفاصل و کاهش درد است. قدمت این درمان به هزاران سال می رسد.
در اکثر موارد در آب درمانی از فیزیوتراپیست ها برای توانبخشی استفاده می شود. رضایت مشتری و علاقه آنها به ادامه دادن هیدروتراپی اغلب بالا می باشد. اثرات درمانی این روش معمولا با تمرین دست جمعی و جلسات متعدد گروهی ارتقا می یابد. موارد بهداشتی و کنترل عفونت باید به دقت در این روش سنجیده شوند.
مشخصات فیزیکی آب
مشابه با سایر فرم های مواد، آب نیز خواص فیزیکی خاصی دارد که شامل جرم،وزن،چگالی،چگالی نسبی،شناوری،فشار هیدرواستاتیک،کشش سطحی،شکست و بازتاب می شود. از میان قوانین فیزیکی که یک فیزیوتراپیست لازم است از آب بداند و در حین آب درمانی از آن استفاده کند، دو مورد غوطه ور ماندن در آب(شناوری) و فشار هیدرواستاتیک مهم تر از بقیه می باشند. با استفاده همزمان از فشار جانبی به کار گرفته شده و اثر غوطه وری آب می توان حس بی وزنی و شناوری در آب را به بیمار داد.
شناوری
شناوری نیرویی است که به عنوان بالابرنده تجربه می شود و در جهت مخالف نیروی گرانش عمل می کند. بنابراین بدن در آب تحت دو نیروی متضاد قرار می گیرد. وقتی وزن بدن شناور برابر با وزن مایع جابجا شده باشد و مراکز شناوری و گرانش در یک خط عمودی قرار داشته باشند، بدن در تعادل پایدار نگه داشته می شود. اگر این مراکز در یک خط عمودی نباشند، دو نیرویی که بر روی بدن وارد می شوند باعث غلتیدن آن تا رسیدن به موقعیت تعادل پایدار می شوند.
فشار هیدرواستاتیک
مولکول های یک مایع به هر قسمت از سطح بدن غوطه ورشده حرکت می کند. قانون پاسکال بیان می کند که فشار مایع به طور مساوی بر روی تمام مناطق سطح بدن غوطه ورشده در یک عمق معین اعمال می شود. فشار با چگالی مایع و با عمق آن افزایش می یابد. این بدان معناست که اگر تمریناتی در زیر سطح آب که ممکن است از فشار زیاد استفاده شود انجام شود، ورم بدن به راحتی کاهش می یابد. فشار هیدرواستاتیک وارد شده به قسمت بیرونی بدن باعث کاهش فشار خون پیرامونی و افزایش فشار خون در داخل و اطراف قلب می شود. این می تواند مشکلات احتمالی برای بیماران نارسایی مزمن قلب و بیماران عروق کرونری ایجاد کند و باید مورد توجه قرار گیرد. هرچه عمق بیشتر باشد تغییرات شرح داده شده در بالا بیشتر خواهد بود.
اثرات فیزیولوژیکی
اثرات فیزیولوژیکی آب درمانی ترکیبی از اثرات آب گرم استخر و تمرینات ورزشی است. میزان اثرات آن با درجه حرارت آب ، طول دوره درمان و نوع و شدت تمرین تغییر می کند.در آب درمانی خونرسانی به عضلات در حال کار افزایش می یابد. گرما با هر تغییر شیمیایی که در هنگام انقباض اتفاق می افتد ، ایجاد می شود و دمای عضلات افزایش می یابد. متابولیسم در عضلات افزایش یافته و در نتیجه تقاضای اکسیژن بیشتر و تولید دی اکسید کربن افزایش می یابد. دامنه حرکت مفصل، حفظ و یا افزایش می یابد و در نتیجه قدرت عضلات افزایش می یابد.در طول شناوری ، اثرات فیزیولوژیکی مشابه با اثرات ناشی از هر نوعی از گرما است اما کمتر موضعی می باشد. افزایش دمای بدن اجتناب ناپذیر است زیرا بدن از آب و از تمام عضلات منقبض شده كه تمرینات را انجام می دهند، گرما می گیرد. با گرم شدن پوست، رگ های خونی سطحی گشاد شده و خون رسانی پیرامونی افزایش می یابد. خون جریان یافته از طریق این عروق گرم شده و با همرفت ، دمای ساختارهای زیرین افزایش می یابد. گرمای نسبتاً ملایم آب ، حساسیت انتهای عصب حسی را کاهش می دهد و با گرم شدن عضلات توسط خون عبوری،تونوس عضلانی کاهش می یابد.
اثرات درمانی
1-تسکین درد و اسپاسم عضلانی
2-آرامش و ریلکسیشن
3-حفظ و افزایش محدوده حرکتی مفاصل
4-بازپروری عضلات از کار افتاده و فلج شده
5-تقویت عضلات ضعیف و افزایش توان و تحمل آنها
6-تشویق به پیاده روی و سایر فعالیتهای کاربردی و تفریحی
7-بهبود گردش خون (وضعیت تغذیه ای پوست)
8-تشویق و اطمینان بیمار در انجام تمرینات خود و در نتیجه بهبود روحیه او
9-گرمای آب با تأثیر بر گیرنده های حرارتی و گیرنده های مکانیکی، درد را مسدود می کند، بنابراین بر مکانیسم های سگمنتال ستون فقرات تأثیر می گذارد
10-آب گرم باعث تحریک مناسب گردش خون شده که به ریلکسیشن عضله منجر می شود
11-اثر هیدرواستاتیک با کاهش ورم جانبی و تعدیل فعالیت دستگاه عصبی سمپاتیک باعث تسکین درد می شود
محدودیت های پزشکی منع استفاده از آب درمانی
منع استفاده جدی:
بیماری قلبی عروقی، قلبی ریوی، دیابت، سابقه سکته مغزی، صرع، آماس گوش درونی، سرما خوردگی، آنفولانزا، تب، مشکلات پوستی، آلرژِی های شیمیایی(کلر)
منع استفاده مطلق:
بیماری های واگیردار، هپاتیت، تراکستومی(نای شکافی)، عفونت مجاری ادراری، صرع شدید، بی اختیاری ادراری، زخم های باز، جراحی های تازه، آب هراسی(هیدروفوبیا)
برای اطلاعات بیشتر در زمینه هیدروتراپی(آب درمانی) و همچنین ورزش ها و تمرین های مرتبط با آن می توانید به اینستاگرام شرکت بهبود گستر افق پارسیان مراجعه نمایید.
